 |
Με το υποχρεωτικό πηλήκιο κατά τη διάρκεια του σχολικού
έτους. Από αριστερά: Η ταπεινότητά μου και οι αείμνηστοι συγχωριανοί συμμαθητές
μου Νάσος Παππάς και Μήτσος Κέκος |
Αναμνήσεις του Δημήτρη Στεργίου
Ο μοσχοβολημένος θερινός κινηματογράφος της «καρδιάς μου»!
Με τις γυμναστικές επιδείξεις και τις δύσκολες γραπτές εξετάσεις του δεύτερου εξαμήνου του Ιουνίου να σηματοδοτούν και το τέλος του σχολικού έτους, οι μαθητές του Γυμνασίου της Παλαμαϊκής Σχολής Μεσολογγίου προσπαθούσαν πριν από 55-65 χρόνια από την πρώτη κιόλας μέρα των διακοπών να χαρούν όσα απαγόρευε ο δρακόντειος εσωτερικός κανονισμός, όπως κυκλοφορία χωρίς το πηλήκιο, μετάβαση στους κινηματογράφους, απόσυρση στο σπίτι το βράδυ μετά την «κεκανονισμένην ώραν», κόμμωση με την ψιλή μηχανή κι άλλα…
Πολλές αναμνήσεις με ανάμικτα συναισθήματα προκάλεσε η θέα μαθητών γυμνασίων (και των … εγγονών μου, βεβαίως, βεβαίως!) να βγαίνουν, την τελευταία ημέρα της σχολικής χρονιάς, από το προαύλιο και να παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής στα σπίτια τους σαν να μην είχε συμβεί τίποτε, σαν μην ήταν το πέρας του σχολικού έτους ένας σταθμός της ζωής τους. Αμίλητοι, με καθηλωμένα τα μάτια και την προσοχή τους στο κινητό τηλέφωνο βάδιζαν μηχανικά, ενώ μερικοί, με την υψηλότερη θερμοκρασία για την εποχή, φορούσαν … κουκούλες στο κεφάλι!
Αυτές οι εικόνες για τις οποίες ο Κικέρων θα ανέκραζε «o tempora o mores» (ω, καιροί, ω, ήθη) για να σηματοδοτήσει ξανά μιαν ειρωνική ή σαρκαστική κριτική των ηθών και των πράξεων του παρόντος, προκάλεσαν και τη σημερινή αναδρομή στη μαθητική ζωή στο Μεσολόγγι πριν από 60 ή 64 χρόνια, όταν το τέλος της σχολικής χρονιάς το περιμέναμε ως μαθητές διαφορετικά και για πολλούς λόγους ο καθένας.
Πρώτον, ύστερα από μια σχολική χρονιά με συχνές δύσκολες προφορικές και γραπτές (πρώτο εξάμηνο τον Φεβρουάριο και δεύτερο εξάμηνο τον Ιούνιο) εξετάσεις με τις οποίες έληγε το σχολικό έτος, αφού προηγούνταν οι γυμναστικές επιδείξεις, υπήρχε έντονος προβληματισμός σχετικά με την προαγωγή στην επόμενη τάξη, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των μαθητών «έμεναν στον τόπο» (στην ίδια τάξη) ή παραπέμπονταν για επαναληπτικές τον Σεπτέμβριο, λίγο πριν από την έναρξη σχολικού έτους.
Δεύτερον, για τους μαθητές που κατάγονταν από απομακρυσμένα (για τις δημόσιες υποδομές της εποχής ) χωριά, όπως η ταπεινότητά μου, περιμέναμε το τέλος της σχολικής χρονιάς να πάμε κοντά στις οικογένειές μας και από την πρώτη κιόλας μέρα να συμμετάσχουμε στη μάχη για τον επιούσιο, όπως καπνομάζεμα, αρμάθιασμα καπνών, συγκομιδή φακής, ρεβιθιών, αμυγδάλων, κουκιών και μετά βελανιδιού, βόσκηση αρνιών, φροντίδα για τα άλογα, τα γαϊδούρια κλπ
Τρίτον, ο εσωτερικός κανονισμός που αφορούσε τις υποχρεώσεις των μαθητών εντός και εκτός του Γυμνασίου, όπως θα αναφέρω στο επόμενο σημείωμα, ήταν … δρακόντειος, όπως, για παράδειγμα, να φοράμε πάντα και παντού το πηλήκιο και να μην πηγαίνουμε στον κινηματογράφο.
Επειδή, λοιπόν, αμέσως μετά τη λήξη του σχολικού έτους αυτές οι δύο (όπως κι όλες) μαθητικές υποχρεώσεις έπαυαν να υπάρχουν και, φυσικά, να συνεπάγονται τις, προβλεπόμενες από τον Εσωτερικό Κανονισμό, ποινές, η τελευταία ημέρα του σχολικού έτους, που σηματοδοτούνταν από την τελευταία γραπτή εξέταση μαθήματος τον Ιούνιο, όπως προανέφερα, συνοδευόταν από αυθόρμητες χαρούμενες νεανικές σκηνές, όπως αφαίρεση και τοποθέτηση του πηληκίου στην τσέπη και, επιτέλους, συμμετοχή, το βράδυ στην κεντρική οδό της Ιεράς Πόλης στις γνωστές «βόλτες» ή «νυφοπάζαρο» χωρίς … πηλήκιο πια και, φυσικά, μετάβαση από το πρώτο βράδυ και από τους … πρώτους θεατές στους θερινούς κινηματογράφους της Ιεράς Πόλης, που είχαν προ ολίγου να λειτουργούν!
Αλλά, πέρα από τη γιορτή της κυκλοφορίας πια στην πόλη χωρίς το πηλήκιο, θυμάμαι ότι από το πρώτο βράδυ της «απελευθέρωσης» όλοι σχεδόν οι μαθητές έκαναν … εισβολή στους μοσχοβολημένους από τις γύρω τριανταφυλλιές και λεμονανθούς, καθώς και από τη μεθυστική μυρωδιά από το αγιόκλημα που οργίαζε περιμετρικά του τοίχου τότε στους τοίχους των θερινών κινηματογράφων της καρδιάς μου, που ήταν «αδέλφια» με τα αντίστοιχα χειμερινά «Σινέ - Πάλμιον», «Σινέ - Άλεξ» και «Σινέ - Ζαβέρδα»!
 |
«Σινέ Ζαβέρδα» (από
βιβλίο του Γιώργου Φωτεινού «Οι αναμνήσεις ξαναγυρίζουν» 2005,
«Διέξοδος»)
Θυμήθηκα, λοιπόν, μια πρώτη λεπτομέρεια που κρατά ανεξίτηλη στη μνήμη μου την εικόνα του θερινού κινηματογράφου στο Μεσολόγγι. Είναι εκείνη που ήδη προανέφερα και που σήμανε και την απελευθέρωση από τους περιορισμούς που υπήρχαν τότε στους μαθητές Γυμνασίου να πηγαίνουν, χωρίς άδεια, σε αίθουσες κινηματογράφων! Επισημαίνω τη λεπτομέρεια αυτή διότι η λειτουργία του θερινού κινηματογράφου άρχιζε, κατά κανόνα, με το τέλος της σχολικής χρονιάς, δηλαδή με το τέλος των εξετάσεων του δεύτερου εξαμήνου, όπως λεγόταν τότε.
 |
| «Σινέ Πάλμιον» ( από βιβλίο του Γιώργου Φωτεινού «Οι αναμνήσεις ξαναγυρίζουν» 2005, «Διέξοδος») |
Το πέταγμα του πηληκίου!
Έτσι, αμέσως μετά την τελευταία ημέρα των εξετάσεων πετάγαμε τα γνωστά μαθητικά πηλήκια με την κουκουβάγια και τον αριθμό μαθητικού μητρώου και ήμασταν πια ελεύθεροι, χωρίς την απειλή …αποβολών, να πηγαίνουμε στον θερινό κινηματογράφο! Μάλιστα, ο γράφων, επειδή έπρεπε να πήγαινα αμέσως στο χωριό για να βοηθήσω την οικογένεια μου στις αγροκτηνοτροφικές εργασίες που προανέφερα , παρακαλούσα τους γονείς μου, επικαλούμενος κόπωση από το διάβασμα για τις εξετάσεις, να παρατείνω την παραμονή μου στο Μεσολόγγι για λίγες ημέρες ακριβώς διότι ήθελα να πηγαίνω στον θερινό κινηματογράφο!
Πάντως, αυτό που δεν θέλαμε, δηλαδή να φοράμε το πηλήκιο στο Μεσολόγγι, το κάναμε διακαώς για επίδειξη στο χωριό, όταν πηγαίναμε για τις διακοπές των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Τότε, όλοι σχεδόν οι γυμνασιόπαιδες κυκλοφορούσαμε στο χωριό με το πηλήκιο, διότι η φοίτηση στο Γυμνάσιο θεωρούνταν ή νομίζαμε ότι θεωρούνταν «τεκμήριο» ισχυρού οικονομικά οικογενειακού προϋπολογισμού, εύπορης οικογένειας! Άλλωστε, η εικόνα μαθητή με πηλήκιο ήταν σπάνια στα χωριά, καθώς στο γυμνάσιο πήγαιναν μαθητές μετρημένοι στα δάκτυλα!
Εισβολή από το πρώτο βράδυ στους θερινούς κινηματογράφους!
Ύστερα, μια άλλη λεπτομέρεια που μού έχει κάνει ανεξίτηλη τη γοητευτική εικόνα του θερινού κινηματογράφου στο Μεσολόγγι ήταν το δροσερό περιβάλλον, ο χώρος με τους υψηλούς καταπράσινους γύρωθεν τοίχους καλυμμένους με αγιόκλημα και, κυρίως, η ευκαιρία να βλέπουμε από κοντά αγαπημένα μας πρόσωπα, συμμαθήτριές μας για παράδειγμα, τα οποία πάντοτε παρακολουθούσαν τις κινηματογραφικές ταινίες με τους γονείς τους! Υπενθυμίζω ότι τότε λειτουργούσαν χωριστά τα Γυμνάσια Αρρένων και Θηλέων και οποιαδήποτε συζήτηση από κοντά θεωρούνταν … ανήθικη!
Μία άλλη ακόμα λεπτομέρεια ήταν η δροσερή θαλάσσια αύρα, η οποία μας συνόδευε έως την είσοδο στον κινηματογράφο, ύστερα από τη γνωστή κουραστική (μπροστά στη χαρά τί είναι ο πόνος!) απογευματινή βόλτα στην κεντρική οδό της πόλης (κατά δύο κύματα) από την κεντρική πλατεία έως την τότε ακρογιαλιά (Αρχοντικό Πετρόπουλου) και τούμπαλιν. Εκεί μέσα, στον χώρο του κινηματογράφου, μία δροσερή ντόπια τότε πορτοκαλάδα και η προβολή επίκαιρων «έσβηναν» κάθε κούραση από την εκούσια, αλλά και μοναδική σχεδόν τότε «ψυχοθεραπευτική» εκδήλωση ψυχαγωγίας στο Μεσολόγγι!
 |
: Χωρίς το υποχρεωτικό πηλήκιο την ίδια μέρα που τελείωσε
και η φοίτησή μου στο Γυμνάσιο της Παλαμαϊκής Σχολής Μεσολογγίου τον Ιούνιο του
1961 και μετά την αξιοποίηση της
δυνατότητας που παρείχε ο εσωτερικό κανονισμός
να έχουν οι μαθητές της τελευταίας τάξης των (εξαταξίων) γυμνασίων «κόμμωσιν σεμνήν», θέλησα να την
«απαθανατίσω» πηγαίνοντας σε γνωστό
φωτογράφο της εποχής (δεν θυμάμαι το όνομά του). Εκεί, στήθηκα για τη φωτογραφία, ως συνήθως, όπως οι κακοποιοί σε αστυνομικά δελτία, αλλά ο
καλλιτέχνης φωτογράφος μού άλλαξε τη στάση για να είναι … καλλιτεχνική και έχει … κίνηση!
Και τελειώνοντας σημειώνω ότι όλες αυτές οι λεπτομέρειες που σημειώνω κάθε φορά που σκέφτομαι τον θερινό κινηματογράφο στο Μεσολόγγι, μού δίνουν την εντύπωση ότι ύστερα από ...64 χρόνια βρίσκομαι εκεί. Βρίσκομαι εκεί και παρακολουθώ ταινίες, κυρίως ελληνικές και της εποχής εκείνης (με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και άλλους ηθοποιούς – ινδάλματα της εποχής) που δεν επιτρεπόταν να βλέπουμε ως μαθητές στο χειμερινό κινηματογράφο. Διότι, στις ταινίες αυτές βλέπαμε και …λίγο …γυμνό πόδι ή …φιλί, που στον χειμερινό κινηματογράφο τα σκέπαζε η …παλάμη του μηχανικού προβολής, με τη γνωστή αντίδραση της πλατείας: κάτω τα χέρια, χασάπη, όπως ήδη προανέφερα!
Ο χειμερινός κινηματογράφος
Τότε, μόλις πετάγαμε το πηλήκιο και χτενίζαμε τα μαλλιά μας επιτηδευμένα με τσατσάρα, πηγαίναμε κάθε σχεδόν βράδυ στον θερινό κινηματογράφο για να βγάζουμε το «άχτι» μας που απαγορευόταν, όπως έχω προαναφέρει, να πηγαίναμε χωρίς άδεια στον χειμερινό κινηματογράφο! Και αλίμονο στους μαθητές που συλλαμβάνονταν να παρακολουθούν λάθρα κινηματογραφικές ταινίες. Τότε, ο γυμνασιάρχης όριζε τον «εφημερεύοντα» καθηγητή της ημέρας, ο οποίος παρακολουθούσε τους μαθητές αν φορούν το μαθητικό πηλήκιο στην πόλη, αν κυκλοφορούν το βράδυ, ύστερα από μια ορισμένη ώρα (π.χ. μετά τις οκτώ το βράδυ!) στην πόλη και, φυσικά, έκανε έφοδο και στους κινηματογράφους!
Θυμάμαι ότι μερικοί «ζωηροί» συμμαθητές μου, οι οποίοι παραβίαζαν τους περιορισμούς αυτούς, ήξεραν, ως καλά παλικάρια, κι άλλα μονοπάτια: Στην πίσω πλευρά του κτιρίου του κινηματογράφου, οι τότε ιδιοκτήτες, είχαν κατασκευάσει μια στενή …σκάλα, η οποία οδηγούσε στο υπερώο (στην αίθουσα πάνω από την πλατεία) με μια κρυφή… πόρτα, με τη δικαιολογία ότι λειτουργεί ως …έξοδος κινδύνου! Και πράγματι λειτουργούσε ως «έξοδος κινδύνου» για τους ζωηρούς και απείθαρχους συμμαθητές μου, διότι με τη … μαεστρική ειδοποίηση ότι ήδη έρχεται ο τάδε «εφημερεύων» καθηγητής, τρέπονταν εις άτακτον φυγήν από την κρυφή αυτή πόρτα εξόδου! Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις, το ιδιότυπο «σύστημα συναγερμού» δεν λειτουργούσε πάντοτε αποτελεσματικά και έτσι την επομένη ημέρα, το πρωί, μετά την προσευχή, ο γυμνασιάρχης ανακοίνωνε την αποβολή των απείθαρχων μαθητών επί οκταήμερον ή εξαήμερον ή πενθήμερον!
Στο επόμενο: Αυστηροί εσωτερικοί και εξωτερικοί κανονισμοί λειτουργίας των γυμνασίων
