Σκέψεις ...

γράφει η

Ναταλί Φουντουκάκη

Η Ιδιοτέλεια είναι κοινό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης και θα ήταν ουτοπικό και ίσως υποκριτικό να αρνηθούμε ότι υπάρχει στο βάθος των σκέψεων και των δράσεών μας. Στις μέρες μας προβάλλεται σαν εργαλείο επιτυχίας και ασπίδα προστασίας, αλλά ταυτόχρονα αφορίζεται, όταν ξεπερνάει τα όρια. Πράξεις και συμπεριφορές, συνυφασμένες με την προσφορά και  τον αλτρουισμό, απαλλαγμένες από προσδοκίες για ανταλλάγματα, σπανίζουν και  εκπλήσσουν και είναι άξιες θαυμασμού και επιβράβευσης. Αναρωτιέμαι όμως…υπάρχει στην πραγματικότητα Ανιδιοτέλεια;

Ανήκουμε σε ένα φυσικό μεταβαλλόμενο σύστημα, που ο βασικός και κυρίαρχος σκοπός του είναι να επικρατήσει, να επιβιώσει. Δεν είναι λοιπόν λογικό και αναμενόμενο να δρούμε έτσι, ώστε, συνειδητά ή ασυνείδητα, οι συνέπειες των επιλογών μας και των πράξεών μας να μη μας βλάπτουν, αλλά να μας ωφελούν; Ο Σωκράτης είχε διατυπώσει την άποψη ότι το καλό και προφανώς το συμφέρον για εμάς είναι να επιδιώκουμε την αρετή και ότι δίκαιοι δεν πρέπει να είμαστε από καθήκον, αλλά επειδή οι δίκαιοι είναι και ευτυχείς. Επομένως το όφελος που αποκομίζουν, είναι η ευτυχία. Οι στωικοί διακήρρυταν  ότι ο σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η ευδαιμονία και αυτή ήταν και η ανταμοιβή εκείνου που ακολουθούσε τη φιλοσοφία τους. Ακόμη και οι θρησκείες προτρέπουν σε ενάρετες πράξεις, με «ανταλλάγματα» την ψυχική γαλήνη, τη λύτρωση, την εναρμόνισή μας με το θεϊκό στοιχείο, τον παράδεισο, όπου και όπως τον αντιλαμβάνεται ο καθένας μας. Ο σοφός λαός λέει: «κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό». Εννοεί, κάνε το καλό και ξέχασέ το..; ή μήπως, κάνε το καλό και άστο να ταξιδέψει και κάποια στιγμή θα επιστρέψει σε σένα με κάποια μορφή; Δεν είναι αλήθεια ότι όλοι μας περιμένουμε κάποιο δείγμα ευγνωμοσύνης, τουλάχιστον ένα «ευχαριστώ» όταν έχουμε βοηθήσει ή ευεργετήσει κάποιον; Και η αυτοθυσία…θα ρωτήσει κάποιος, δεν είναι ανιδιοτελής πράξη; Τι κέρδος έχει κάποιος που θυσιάζεται για κάποιον άλλον ή για έναν σκοπό; Ενδόμυχα θα μπορούσε να είναι η ικανοποίηση της ανάγκης του να προσφέρει και να νιώσει ξεχωριστός και σημαντικός. Ίσως τελικά η Ιδιοτέλεια και η Ανιδιοτέλεια να μην είναι αντίθετες έννοιες , αλλά αλληλένδετες  και συμπληρωματικές, σε μια νοερή ψυχοσυναισθηματική μπαλάντζα, που παρόλα τα σκαμπανεβάσματα, καλό θα ήταν, και για εμάς και για τους άλλους, να κατορθώνουμε να γέρνει όλο και περισσότερο προς την πλευρά των ευγενέστερων ενστίκτων μας.