γράφει η Ναταλί Φουντουκάκη
Είναι
τελικά η επανάληψη...μήτηρ πάσης μαθήσεως;
Το αρχαιοελληνικό ρητό τονίζει τη σημασία της
διαδικασίας της επανάληψης για τη μάθηση, την απόκτηση της γνώσης. Ωστόσο, καλό
θα ήταν να ξεχωρίσουμε τα επίπεδα της μάθησης. Είναι διαφορετικό να ξέρουμε
κάτι επειδή έχουμε ακούσει ή έχουμε πάρει κάποιες πληροφορίες για αυτό και
διαφορετικό όταν η γνώση γίνεται μέρος της προσωπικότητάς μας και ενσωματώνεται
στη διαδικασία της σκέψης μας. Ο Πλάτωνας ήταν ο πρώτος που έκανε τη διάκριση
ανάμεσα στην φυσική-βιολογική λειτουργία καταγραφής, την οποία ονόμασε «μνήμη»
και στην αποκλειστικά ανθρώπινη ικανότητα ψυχικής ανάκλησης, που ονόμασε
«ανάμνηση».
Στις μέρες μας γίνονται επιστημονικές έρευνες για το πού και το πώς
ακριβώς ο εγκέφαλός μας καταγράφει, παγιώνει και ανακαλεί τις γνώσεις και τις
εμπειρίες του. Έχει βρεθεί ότι, όλες
αυτές οι μνημονικές διεργασίες βασίζονται στην ανταλλαγή μέσω συνάψεων, χημικών
και ηλεκτρικών σημάτων, τα οποία ενεργοποιούν κάποιες στενά συνδεδεμένες ομάδες
νευρώνων. Για την παγίωση στη μακρόχρονη μνήμη των πιο μόνιμων μνημονικών
εγγραμμάτων απαιτείται η συχνή επανάληψη αυτής της ενεργοποίησης. Το
αποφασιστικό πέρασμα από την πρόσκαιρη εγχάραξή τους στα μονιμότερα μνημονικά
«αρχεία» εμπλέκει σύνθετους νευροψυχολογικούς και νευροχημικούς μηχανισμούς και
οδηγεί από την προσωρινή εγγραφή στην τελική παγίωσή τους ως σταθερών
μνημονικών αποτυπωμάτων. Για αυτόν ακριβώς το λόγο ο Πλάτωνας ερμήνευε την
«ανάμνηση» ως μια ανεξίτηλη υπερφυσική-ψυχική διεργασία. Αφού λοιπόν η
επανάληψη έχει αποδειχτεί και επιστημονικά ότι είναι «μήτηρ πάσης μαθήσεως»,
καλό θα ήταν να προσέχουμε τι επαναλαμβάνουμε, γιατί η βραχυχρόνια μνήμη μπορεί
να σβηστεί, αλλά η «ανάμνηση» παραμένει χαραγμένη στην ψυχή μας και
προσανατολίζει τη σκέψη μας και τα «πιστεύω» μας και δυστυχώς, πολλές φορές
ερήμην του συνειδητού εαυτού μας. Εύλογα θα αναρωτιόταν κανείς...είμαστε λοιπόν
έρμαια των μνημονικών μας αποτυπωμάτων; Ίσως... Αν όμως έχουμε ισχυροποιήσει τη
βούλησή μας και αναπτύξει την κριτική μας ικανότητα,
μπορούμε να βρούμε τη δύναμη να χρησιμοποιήσουμε τη διεργασία της επανάληψης
και αντίστροφα, διορθωτικά!
Επόμενο
άρθρο: «Παρατήρηση εαυτού».
e-mail: nfountoukaki@gmail.com
