Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου 2017

Σκέψεις...

γράφει η Ναταλί Φουντουκάκη

«Δεν κερδίζεις τίποτα με το να κατακρίνεις τον εαυτό σου ή τους άλλους», Επίκτητος.
Ο στωικός φιλόσοφος θεωρούσε ότι οι απαίδευτοι άνθρωποι από συνήθεια κατακρίνουν τους άλλους για τις δικές τους ατυχίες, ενώ οι άνθρωποι που έχουν αρχίσει να αποκτούν κάποια παιδεία, κατηγορούν τον εαυτό τους. Η ανάγκη του ανθρώπου να ξεχωρίζει από το πλήθος, τον ωθεί να καλλιεργεί και να προβάλλει την ατομικότητά του. Ειδικά στη σύγχρονη κοινωνία οι συγκριτικοί μηχανισμοί σε όλα τα επίπεδα είναι αναπόφευκτοι. Μεγαλώνουμε και γαλουχούμαστε με τη νοοτροπία να γινόμαστε όλο και καλύτεροι και κυρίως καλύτεροι από τους άλλους, να ανταγωνιζόμαστε και να υπερισχύουμε των άλλων.
Ο συγκρίσεις ξεκινούν από την παιδική μας ηλικία, με τη βαθμολόγηση των ικανοτήτων και των επιδόσεών μας και συνεχίζονται στην ενηλικίωση, στον εργασιακό και επαγγελματικό τομέα, με κρίσεις, αξιολογήσεις, επιβραβεύσεις ή επιπλήξεις. Η νοοτροπία αυτή επεκτείνεται ύπουλα και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, με τη μορφή της επιβολής των απόψεών μας.  Είναι επόμενο λοιπόν, η υπεροχή η δική μας, να τονίζεται περισσότερο με την ελλειμματικότητα του άλλου, με συνέπεια η κρίση μας να υποπίπτει στη μικρότητα της κατάκρισης. Είναι αναμενόμενο, οι νοητικές αυτές διεργασίες να μην είναι ούτε αντικειμενικές, ούτε δίκαιες, όμως λειτουργούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να ικανοποιούν και να καθησυχάζουν το εγώ μας. Ο μηχανισμός αυτός γίνεται πιο ύπουλος και επικίνδυνος όταν προχωράει στο στάδιο της αυτοκατάκρισης, της ενοχικής εκείνης κατάστασης, όπου κάποιος κατηγορεί τον εαυτό του, για ό,τι δεν πάει καλά στη ζωή του, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τις συνθήκες. Μοιάζει να συγχέει την ελεύθερη βούληση με την παντοδυναμία, την πρόοδο με την τελειότητα, την αδυναμία με την παραίτηση.
Ο Επίκτητος υποστήριζε ότι εκείνοι, που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στη σοφία, αντιλαμβάνονται ότι, η πρόθεση να κατηγορεί κανείς κάτι ή κάποιον, είναι ανοησία και ότι με το να κατακρίνει κανείς είτε τους άλλους είτε τον εαυτό του, δεν κερδίζει τίποτα. Και τότε, ίσως ρωτούσε κάποιος, πώς θα πιστοποιήσουμε τις επιτυχίες μας, αν δεν ανταποκρίνονται σε κάποια συγκριτικά στοιχεία; Εδώ κρύβεται και η παγίδα. Νομίζουμε ότι οι δείκτες της επιτυχίας μας, έχουν να κάνουν με την απόδοση ή την αποτυχία των άλλων, ενώ στην ουσία έχει να κάνει με τη δική μας αίσθηση ικανοποίησης και εσωτερικής γαλήνης. Ένας σκεπτόμενος άνθρωπος γνωρίζει τα όριά του, αποδέχεται τις δυνατότητές του και τις ελλείψεις του, επιδιώκει το καλό για τον εαυτό του, χωρίς να βασανίζεται από άγχος, καχυποψία και ασυγκράτητη επιθυμία. Μπορεί να αξιολογεί τον εαυτό του και να τον κρίνει χωρίς να τον κατακρίνει, ούτε να τον συγκρίνει με τους άλλους. Η εστίαση στην προσωπική του εξέλιξη και πρόοδο έχει σαν αποτέλεσμα την απελευθέρωση από την εσωτερική ταραχή. Η ψυχική ηρεμία είναι το πιο βέβαιο δείγμα της καλής ζωής!